ἐπί

προθ. μετὰ γεν., δοτ., αίτ., πρωταρχικὴ σημ. ἐπάνω εἴς τι.

Ι. μετὰ γεν. Α. ἐπὶ τόπου, ἐπὶ στάσεως (ἠρεμήσεως, ἀναπαύσεως), ἐπάνω εἴς τι, πλησίον τινός΄ ἐπὶ γῆς, ἐφ' ἵππου΄κεῖσθαι ἐπὶ χθονός | 2. μετὰ προσ. ἀντων., ἐφ' ἑαυτοῦ=μόνος του, χωρὶς βοήθεια | 3. μετὰ ἀπολ. ἀριθμ. γιὰ νὰ ὑποδηλώσει τὸ βάθος τοῦ μετώπου τῶν στρατιωτῶν, ἐπὶ τριῶν=σὲ βάθος τριῶν ἀνδρῶν | 4. ἐνώπιόν τινος, ἐπὶ παρουσία τινός | 5. ἐπὶ ἐπιβλέψεως, οἱ ἐπὶ τῶν πραγμάτων=οἱ ἐν τοῖς πράγμασιν=οἱ διαχειριζόμενοι τὰ πράγματα | 7. κίνηση πρὸς ἕνα μέρος, πλέω ἐπὶ Χίου=πλέω πρὸς τὴ Χίο | Β. ἐπὶ χρόνου, κατὰ τὴν πάροδο χρονικῆς περιόδου, ἐπ' εἰρήνης=ἐν καιρῷ εἰρήνης | Γ. ἐπὶ τῶν αἰτίων διὰ τῶν ὁποίων συνέβη τι, ἐπὶ μαρτυρίας=ἐπί ἀποδείξει΄ εἰπεῖν ἐπὶ ὅρκου=εἰπεῖν ἐνόρκως (μεθ' ὅρκου).

ΙΙ. μετὰ δοτ. Α. ἐπὶ τόπου, ἐπὶ χώρᾳ=ἐν τῷ τόπῳ | κυρ. ὁσακις δηλούται ἐχθρικὴ ἔννοια=ἐναντίον | Β. ἐπὶ χρόνου κατὰ τὸν ὁποῖο συμβαίνει τι, ἐπὶ νυκτί=κατὰ τὴ νύκτα | Γ. προσθήκη, ἐπιπροσθέτως, ἐπὶ πλέον | Δ. πρὸς δήλωσιν τοῦ ἕνεκά τινος, ἤ πρός τινα σκοπόν, διά τι, ἐπὶ δόρπῳ=διὰ δεῖπνον΄ ἐπὶ κακῷ ἀνθρώπου=πρὸς βλάβην τοῦ ἀνθρώπου | Ε. ἐπὶ τὴς αἰτίας δι᾿ ἥν πράττει τις, γελῶ ἐπί τινι=γελῶ, περιγελώ τινά΄ μέγα φρονῶ ἐπὶ τινι= ὐπερηφανεύομαι διά τι | ΣΤ. πρὸς δήλωσιν τῶν ὅρων, ὑπὸ τοὺς ὁποίους συμβαίνει πρᾶγμά τι, ἐπὶ τοῦτῳ (ἐφ᾿ ᾧ), ἐφ᾿ ᾧτε=ὑπὸ τὸν ὅρον ὅτι...' ἐπ᾿ ἴσοις=ὑπὸ λογικοὺς ὅρους.

ΙΙΙ. μετὰ αἰτ. ἐπὶ τόπου, ἔκτασιν ἐπάνω εἴς τι΄ ἐπ᾿ ἐννέα κεῖτο πέλεθρα=ἔκειτο (ἦταν ξαπλωμένος) εἰς ἐννέα πλέθρα γῆς | 2. κίνηση πρὸς τι σημεῖον ἤ μέρος΄ πλεῖν ἐπ' Αἴγυπτον=πλέειν πρὸς τὴν Αἴγυπτον | ἐπὶ ἐχθρικῆς ἔνν.=ἐναντίον τινός | κυρ. πρὸς ἀναζήτησιν τινός | πρὸς δήλωσιν σκοποῦ΄ ἐπὶ τί;=διὰ τίνα σκοπόν; διὰ τί; | 3. μετὰ ἀπολ. ἀριθμ. | 4. ἐπὶ χρόνου, κατά τινα χρόνον | 5. μέχρις ὡρισμένου χρονικοῦ σημείου΄ ἐπ᾿ ἠῶ=μέχρις αὔριον | γεν. τὸ ἐπ᾿ ἐμέ=ὅσον αφορᾷ ἐμέ, ὅσον ἐξαρτᾶται ἀπὸ ἐμέ.

IV. ἐν συνθέσει δηλοῖ στάσιν ἐν τινι τόπῳ΄ ἔπειμι, ἐπίκειμαι, ἐπιβατεύω κλπ. | ἄλλοτε δηλοῖ κίνησιν, κυρ. δὲ ἐπὶ ἐχθρικῆς ἐνν.΄ ἐπιχειρέω, ἐπιστρατεύω | ἐπὶ χρόνου δηλοῖ τὸ κατόπιν, ὕστερον΄ ἐπιβιόω, ἐπιβλαστάνω | προσθήκη, συνοδεία΄ ἐπίκτητος, ἐπαυλέω | ἀμοιβαία ἐνέργεια, ἀλληλεπίδρασιν΄ ἐπεργασία | ἐπιτείνει τὴν ἔνν. τοῦ συγκριτικοῦ΄ ἐπιμᾶλλον, ἐπιπλέον κλπ.

[Ι. Σταματάκου - Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης]