Ἀΐδης

(ὁ), ποιητ. ἀντὶ τοῦ ᾍδης (ἀϊδής)΄ ὁ ᾍδης, ὁ Πλούτων, υἱὸς τοῦ Κρόνου καὶ τῆς Ῥέας, τρίτος ἀδελφὸς τοῦ Διός, λαχὼν κατὰ τὴν διανομὴν τῆς πατρικῆς ἐπικρατείας τὰ καταχθόνια, διὸ καὶ λέγεται βασιλεὺς τῶν καταχθονίων καὶ τῶν νεκρῶν. Ὡς ἄκαμπτος καὶ ἀδυσώπητος μισεῖται ὑπὸ τῶν θνητῶν. Ὁ δὲ Ἡρακλῆς καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ περιεφρόνησεν οὐ μόνον αὐτὸν τραυματίσας, ἀλλὰ καὶ τὸν κύνα ἐκ τοῦ ᾅδου ἀπαγαγών. Ἡ κατοικία αὐτοῦ εἶναι ὁ ᾅδης, ὅστις ἐν τοῖς Ὁμηρικοῖς ποιήμασι δύω ἔχει θέσεις. Κατὰ τὴν Ἰλιάδα καὶ Ὀδύσσειαν καὶ κατὰ τὴν καθ’ ὅλου ἐν τῇ μεταγενεστέρᾳ ἀρχαιότητι ἐπικρατοῦσαν γνώμην κεῖται ὑπό, ὅ ἐ. ἐντὸς τῆς γῆς. Ὁ δὲ ποιητὴς τῆς ἐν Ὀδυσσείᾳ Νεκυίας τοποθετεῖ αὐτὸν πέραν τοῦ Ὠκεανοῦ, τοῦ χωρίζοντος αὐτὸν ἀπὸ τοῦ πεφωτισμένου μέρους τῆς γῆς. Ἀμφοτέρας ταύτας τὰς γνώμας ἐπειράθησαν νὰ συμβιβάσωσι, παραδεχόμενοι ὅτι μόνον ἡ εἰς τὸν ᾅδην εἴσοδος πρέπει νὰ νοηθῇ ὡς κειμένη κατὰ τὰ δυτικώτατα τῆς γῆς ἄκρα. Ἀλλὰ τὸν συμβιβασμὸν τοῦτον τοῦ Νίτση ἀπορρίπτει ὁ Πρέλλερ. Ἐν Ὀδυσσείας κ καὶ λ παρίσταται ὁ ᾅδης ὡς πολὺ βαθεῖά τις, ζοφερὰ χώρα, ὄρη καὶ δάση καὶ ὕδατα ἔχουσα, ὡς ἡ γῆ΄ φυλαττομένη κατὰ τὴν εἴσοδον ὑπὸ τοῦ Κερβέρου (ὅστις παρ’ Ὁμήρῳ ἁπλῶς κύων ὀνομάζεται). Τέσσαρες ποταμοὶ διαρρέουσι τὴν ἐπικράτειαν τῶν ἐνέρων, ὁ Ἀχέρων, ὁ Πυριφλεγέθων, ὁ Κωκυτός καὶ ἡ Στύξ. - Ὅλως διάφορον γνώμην ἔχει περὶ τοῦ ᾅδου ὁ Γροτεφένδης, ὅστις θέτων τὸν ᾅδην εἰς τὸ μέρος τῆς γῆς τὸ ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ ἀπεστραμμένον, θεωρεῖ αὐτὸν ὡσαύτως ὑπὸ θόλου ἐστεγασμένον, ὡς καὶ τὸν ἄνω κόσμον΄ καὶ ἡ μὲν καταχθόνιος αὕτη ἐπιφάνεια, τῶν σκιῶν τὸ κατοικητήριον, ὀνομάζεται κατ’ αὐτὸν Ἀΐδης, διότι αὗται οὐδεμίαν εἴδησιν ἔχουσι τοῦ ἄνω κόσμου΄ ὁ δὲ κάτω θόλος, τὸ κολαστήριον τῶν Τιτάνων, καλεῖται Τάρταρος.

ΙΙ μτγν. ὁ τάφος, ὁ θάνατος.

Ἐτυμ.: ἐκ τοῦ α στερ. + Fιδ τοῦ ἰδεῖν (βλ. ἀϊδής)΄ βλ. ἐν τούτοις καὶ αἰόλος.

[Ι. ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ - ΛΕΞΙΚΟΝ ΟΜΗΡΙΚΟΝ]