αὐτός, αὐτή, αὐτό

ὁριστικὴ ἢ κάλλιον διασταλτικὴ ἀντωνυμία, λατ. ipse' ὁ ἴδιος.

Ι. ἴδιος, ἐγὼ ὁ ἴδιος, σὺ ὁ ἴδιος, κτλ. κατὰ τὸ πρόσωπον τοῦ ῥήματος· συχνάκις δὲ συνδυάζεται καὶ μετὰ τοῦ ἐγώ, σύ, κτλ., ὡς αὐτὸς ἐγώ=ἐγὼ ὁ ἴδιος, Ὅμ. | 1. αὐτὸς ὁ ἴδιος, ὁ ὄντως ἄνθρωπος, δηλ. ἡ ψυχὴ οὐχὶ τὸ σῶμα, ἐν Ὀδ. Λ. 602· ἀλλ’ ὡσαύτως τἀνάπαλιν τὸ σῶμα οὐχὶ ἡ ψυχή, ἐν Ἰλ. Α. 4· ἢ ὁ ἴδιος, ἐν ἀντιθέσει πρὸς ἄλλους, ὑποδεεστέρους ὡς ὁ βασιλεὺς πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ ὑπηκόους, Ζ. 18., Θ. 4· ὁ πατὴρ πρὸς τὰ τέκνα αὑτοῦ, Β. 317· ὁ ἀνὴρ πρὸς τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα, Ὀδ. Ξ. 265· ὁ πολεμιστὴς πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ ἵππους, Ἰλ. Β. 466· ὁ ποιμὴν πρὸς τὸ ἑαυτοῦ ποίμνιον, Ὀδ. Ι. 167, πρβλ. Ἰλ. Α. 51· ὁ λαὸς πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ συμμάχους, Λ. 220· οἱ ναῦται πρὸς τὰ ἑαυτῶν πλοῖα, Η. 338· ἐν γένει τὸ ὅλον πρὸς τὰ ἑαυτοῦ μέρη, Η. 474 - οὕτως ἐπὶ πραγμάτων, ὑπὸ λόφον αὐτόν, λατ. sub cristam ipsam, δηλ. ἀκριβῶς ὑπὸ τὸν λόφον, Ἰλ. Ν. 615 - ὡσαύτως ὡς τὸ λατ. vel, adeo, ἔτι, ἀκόμη, οὔ μοι μέλει ἄλγος οὔτ’ αὐτῆς Ἑκάβης Ἰλ. Ζ. 451 | 2. ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἐξ ἰδίας θελήσεως, λατ. sponte ὡς τὸ αὐτόματος· ἀλλά τις αὐτὸς ἴτω=ἂς ὑπάγῃ ἕκαστος μόνος του, ὁ ἴδιος, Ἰλ. Ρ. 254· σπεύδοντα καὶ αὐτὸν ὀτρύνεις Θ. 293· καταπαύσομεν· οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ παυέσθων Ὀδ. Β. 168 | 3. καθ’ ἑαυτόν, μόνος· αὐτός περ ἐών= καί περ μόνος, Ἰλ. Θ. 99 - ἐνίοτε ἐπιτείνεται, αὐτὸς κτήσατο οἶος=ὁ ἴδιος, μόνος του, Ὀδ. Ξ. 450 | 4. κατὰ δοτ. μετὰ οὐσιαστ., ἡ αὐτὸς σημαίνει τὸ ὁμοῦ μετά τινος, ἀνόρουσεν αὐτῇ σὺν φόρμιγγι=ἀνεπήδησε σὺν αὐτῇ τῇ φόρμιγγι, δηλ. κρατῶν αὐτήν, Ἰλ. Ι. 194· αὐτῇ σὺν πήληκι κάρη=τὴν κεφαλὴν σὺν αὐτῇ τῇ περικεφαλαίᾷ, Ξ. 498, πρβλ. Ὀδ. Ν. 118, κτλ.· καὶ ἄνευ τῆς προθ. σύν, αὐτῇ κεν γαίῃ ἐρύσαιμ’=σὺν αὐτῇ τῇ γῇ ἑλκύσαιμι (Σχόλ.), Ἰλ. Θ. 24 | 5. ἡ αὐτὸς ἐνίοτε φαίνεται ὡς πλεονάζουσα, ἔνθα προηγήθη ὄνομα, εἰς ὃ χρησιμεύει νὰ ἐνανάγῃ τὴν προσοχὴν ἐξαίρουσα καὶ ὁρίζουσα αὐτὸ σαφέστερον, ὡς τὰ hic καὶ is ἐν τῇ λατιν. εἴτε ἐν τῇ ἀποδόσει τοῦ αὐτοῦ λόγου· μετά τινα διακοπήν, ὡς ἐν Ὀδ. Η. 73 | 6. ἐν συνδυασμῷ μετὰ τῆς προσωπ. ἀντωνυμίας, ἐγὼ αὐτός, ἐμέθεν αὐτῆς, σὲ αὐτόν, κτλ., ἀλλὰ ἀείποτε διῃρημένως παρ’ Ὁμ.· μετὰ ἐγκλιτ. ὅμως ἀντων. θέτει πρῶτον τὴν αὐτός, ὡς αὐτόν μιν Ὀδ. Δ. 244 | β. ἐνίοτε ἡ προσωπ. ἀντωνυμία παραλείπεται, ὡς ἀυτὸς… ἦσθαι λιλαίομαι=ἀντὶ ἐγὼ αὐτὸς, Ἰλ. Ν. 252· αὐτὸν ἐλέησον=ἀντὶ ἐμὲ αὐτόν, Ω. 503· αὐτῶν γὰρ ἀπωλόμεθ’ ἀφραδίῃσιν Ὀδ. Κ. 27 | γ. προσέτι ἡ αὐτοῦ τίθεται μετὰ τῆς κτητικῆς ἀντωνυμ., πατρὸς κλέος ἠδ’ ἐμὸν αὐτοῦ Ἰλ. Ζ. 446, ὡσαύτως, αὐτῶν σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν Ὀδ. Α. 7 | 7. αὐτὸς ἀντὶ ὁ αὐτός=ὁ ἴδιος, ἀλλὰ μόνον παρ’ Ἐπ., π.χ. ἐν Ἰλ. Μ. 225, Ὀδ. Κ. 263.

ΙΙ. αὐτός, ή, ό, ἁπλῶς ὡς γ΄ πρόσ. τῆς προσ. ἀντωνυμ. μόνον ἐν ταῖς πλαγίαις πτώσεσι καὶ οὐδέποτε ἐν ἀρχῇ λόγου: ὅθεν ἄνευ ἀνάγκης ἐθεωρήθη ὡς ἐγκλιτικὴ ὑπό τινων παλαιῶν γραμμ., ἴδε Spitzn. Ἰλ. Μ. 204. Ἐν ἀρχῇ στίχου εὕρηται ἐν Ἰλ. Ξ. 457, Ὀδ. Π. 388' μετὰ ἀναφορικὴν ἀντων., ὃς κε θεοῖς ἐπιπείθηται..., ἔκλυον αὐτοῦ Ἰλ. Α. 218.

ΙΙΙ. μετὰ τοῦ ἄρθρου, ὁ αὐτός, ἡ αὐτή, τὸ αὐτό=ὁ αὐτός ἀκριβῶς, ὁ ἴδιος, (ὡσαύτως ταὐτόν), λατ. idem, τοῦ ὁποῖου ὑπάρχουσί τινα παραδείγματα ἔτι καὶ παρ’ Ὁμ., ὡς ἐν Ἰλ. Ζ. 391, Ὀδ. Η. 55, 326.

IV. ἐν συνθέσει' ἀφ’ ἑαυτοῦ, φυσικός, οὐχὶ τεχνητός, ὡς π.χ. αὐτόκτιτος, αὐτόροφος | 2. ἐν ἀκατεργάστῳ φυσικῇ καταστάσει, ὡς π.χ. αὐτοπόκιστος | 3. ἐξ ἁπλοῦ.., ἐκ μηδενὸς ἄλλου εἰ μὴ ἐκ..., π.χ. αὐτόξυλος, αὐτολίθινος | 4. αφ’ ἑαυτοῦ..., ὡς ἐν τῷ αὐτοδίδακτος, αὐτόματος: καὶ ἑπομ. ἀνεξαρτήτως, ὡς π.χ. αὐτοκράτωρ, αυτόνομος | 5. ἐντεῦθεν, ὡς «ἄλλος ἐγώ», ἀληθής, ἴδιος, ἀπαράλλακτος, «σωστὸς» ὡς ἐπὶ κυρίων ὀνομάτων, Αὐτοθαΐς, λατ. altera, Thaïs Schäf. Μέλας 28 | 6. ἀφῃρημένως, τὸ ἰδανικόν | 7. ἀκριβῶς, «σωστὰ» ὡς ἐν τῷ αὐτόδεκα | 8. σπανίως μετὰ τῆς αὐτοπαθοῦς ἐννοίας τοῦ αὑτοῦ καὶ τοῦ ἀλλήλων, ὡς αὐθέντης, αὐτοκτονέω | 9. ὁμοῦ μετά τινος, ὡς π.χ. αὐτόπρεμνος, αὐτόρριζος, μετ’ αὐτῆς τῆς ῥίζης.