χραισμέω

ἐπικ. ῥῆμα' κυρίως ἀποσοβῶ, ἀμύνω, ἀποκρούω καταστρεπτικόν τι πρᾶγμα ἀπό τινος, ὡς τὸ ἀρκέω, λατ. defenere, μετ’ αἰτ. πράγμ. καὶ δοτ. προσ., οὐ κορύνη οἱ ὄλεθρον χραῖσμε σιδηρείη Ἰλ. Η. 144· οὐδέ τί οἱ χραισμήσει λυγρὸν ὄλεθρον Υ. 296 τῶν οὔ τις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον Τρώων Λ. 120· ἐν Ἰλ. Α. 566, μή νύ τοι οὐ χραίσμωσιν ... ἆσσον ἰόνθ’=ἐνταῦθα ὑπακουστέον τὴν αἰτιατ. με, μήπως δέν με ἀποκρούσωσιν ἢ ἐμποδίσωμεν ἀπὸ σοῦ, ὅταν ἐπέλθω ἢ ἐπιπέσω. | 2. συνηθέστερον μετὰ μόνης δοτ. προσ., ὑπερασπίζω τινά, βοηθῶ, ὠφελῶ (εἰ καὶ ἡ ἔννοια τοῦ ἀποκρούειν ἀδικίαν ἢ βλάβην ἀείποτε συνυπάρχει), λίαν συχνὸν ἐν Ἰλ., ὡς: μή νύ τοι οὐ χραίσμῃ σκῆπτρον καὶ στέμμα θεοῖο Α. 28· ἀλλ’ οὔ οἱ τότε γε χραῖσμ’ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα Ε. 53· ὡσαύτως μετ’ οὐδ. ἀντωνυμ. ἢ ἐπιθέτου, χραισμεῖν τι=παρέχειν βοήθειάν τινα ἢ ὠφέλειαν, Α. 242, Φ. 193, κ. ἀλλ.· καὶ ἀπολ., Ξ. 66, Ο. 652. - Ὁ Ὅμ. ποιεῖται χρῆσιν τοῦ χραισμεῖν μόνον μετ’ ἀρνήσεως· διότι ἐν Ἰλ. Φ. 193, εἰ δύναταί τι χραισμεῖν=κεῖται εἰρωνικῶς ἀντὶ οὔτι χρ. δύναται.

Ἐτυμ.: ἡ συγγένεια τῆς λέξεως πρὸς τὸ χρήσιμ-ος (ἐκ τοῦ χράω) εἶναι φανερά.

[χραίσμῃ γ’ ἐν. ὑποτ. ἀορ. β’ (Α 28)]
[χραισμεῖν, ἀπρφ. ἀόρ. β’ (A 242)]