οἷος, οἵα, οἷον

ἰων. οἷος, οἵη, οἷον (ὅς), ἀναφ. ἀντων. ἀνταποκρινόμενη πρὸς τὴν ἐρωτημ. ποιός, καὶ τὴν δεικτ. τοῖος' ὁποῖος, ὅπως, τέτοιου εἴδους ὅπως.

Ι. σὲ ἀνεξάρτητη πρόταση δηλώνει ἔκπληξη, θαυμασμό, μὲ τὴν ἐνίσχυση τοῦ δή' οἷον δὴ τὸν μῦθον ἔειπας!=τὶ λόγος εἶναι αὐτὸς ποὺ ἦρθε στὸ νοῦ σου νὰ πεῖς!' μὲ τὴν ἴδια χρήση τὸ οὐδ. οἷον ὡς ἐπίρ.

ΙΙ. ἄλλοτε δηλώνει σύγκριση, ἀναφερόμενη σὲ προηγούμενη τοῖος ἤ τοιόσδε, ἡ ὁποία παραλείπεται και ἐξυπακούεται' οἷος ἀστήρ εἶσι=ὅπως ὁ ἀστήρ περιπλανᾶται | 2. ἡ οἷος συχνὰ εἰσάγει τὴν αἰτιολογία γιὰ κάτι ποὺ προηγουμένως συνέβη, ὁ δὴ προστιθέμενος ἐκφράζει τὸ γνωστὸ καὶ ἀναμφίβολο τῆς δικαιολογίας' οἷος δή, οἷον δή=ὁ ὁποῖος ὡς γνωστόν, τὸ ὁποῖο ὡς γνωστό, ὅπως ὅλοι γνωρίζουν | 3. ὅταν ἡ σύγκριση εἶναι γενική ὁ Ὁμηρος χρησιμοποιεῖ τὴν περίφραση οἷός τε=κατὰ τέτοιον τρόπο ὅπως' οἷός τε πελώριος ἔρχεται Ἄρης=ἔρχεται ὅπως ὁ Ἄρης | 4. ὅταν ἡ σύγκριση ἐνέχει χρόνο χρησιμοποιεῖται ἡ περίφραση οἷος ὅτε=ὅπως ὅταν | 5. ἡ οἷος χρησιμοποιεῖται σὲ πολλὲς ἀττικὲς περιφράσεις, οὐδέν γὰρ οἷον ἀκούειν αὐτοῦ τοῦ νόμου=γιατὶ τίποτα δὲν εἶναι καλύτερο ἀπὸ τὸ νὰ ἀκούει κανεὶς τὸν ἴδιο τὸν νόμο | 6. χρησιμοποιείται μετὰ ὑπερθετικῶν ἐπιθέτων, ἐπιτείνοντας τὴ δύναμή τους' χωρίον οἷον χαλεπώτατον=ἔδαφος ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο δυσχερές.

ΙΙΙ. μέτ' ἀπρφ. δηλώνει ἁρμοδιότητα ἤ ἱκανότητα γιὰ κάτι' οἷος ἔην τελέσαι ἔργον τε ἔπος τε=πόσο ἱκανὸς ἦταν τόσο στὰ ἔργα ὅσο καὶ στοὺς λόγους | 2. μὲ τὴν ἴδια ἔννοια εἶναι συνηθέστερο τὸ οἷός τε μετ' ἀπρφ.' οῐός τε εἰμι ποιεῖν τι=εἶμαι τέτοιος ὥστε νὰ μπορὼ να πράξω κάτι, εἶμαι ἱκανὸς νὰ τὸ πράξω.

IV. μετὰ ἐπιθέτου προσδίδει δύναμη, οἷον ἐερσήεις=πόσο φρέσκος